انتقال یادگیری: تعریف، مفهوم و اهمیت

انتقال یادگیری مفهوم مهمی در آموزش و روان‌شناسی است. در این نوشته بطور اجمالی به تعریف، مفهوم و اهمیت آن در آموزش پرداخته شده است.باید بدانیم که انتقال یادگیری (Transfer of Learning) یا انتقال آموزش (Transfer of Training) که معمولاً به جای هم بکار برده می‌شوند، مفهوم جدیدی نیستند. در حقیقت سابقه تحقیق تجربی در این زمینه به بیش از یک قرن می‌رسد(1). اما به علت اهمیت آن، همچنان بخش قابل توجهی از کتب، مقالات و پایان‌نامه به آن می‌پردازند.

تعریف و مفهوم انتقال یادگیری

تعریف‌های متعددی از انتقال یادگیری صورت گرفته است. در ساده‌ترین تعریف می‌توان گفت انتقال یادگیری به این معنی است که فرد آنچه در محیط یادگیری آموخته است را در محیط کاری خود بکار ببرد. اما این تعریف همه مفهوم انتقال یادگیری را نمی‌رساند.

 در فرهنگ لغت انجمن روانشناسان آمریکا، انتقال یادگیری چنین تعریف شده است: “تأثیر یادگیری قبلی بر یادگیری جدید، به منظور تقویت آن یا برای جلوگیری از آن“(2) در این تعریف به دو مفهوم انتقال مثبت و منفی اشاره شده است که در پست بعدی با عنوان انواع انتقال یادگیری آن‌ها را تعریف کرده‌ایم. تعریف اولی معمولاً در متون آموزش سازمانی و حرفه‌ای بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و تعریف دومی در متون علوم تربیتی و روانشناسی کاربردی.

بنابراین انتقال یادگیری هم اشاره به تأثیر یادگیری و عملکردهای قبلی بر یادگیری و عملکردهای جدید دارد و هم اشاره به اینکه فراگیر آموخته‌های خود در محیط یادگیری را بتواند به محیط کاری (واقعی) انتقال دهد و آنها را مورد استفاده قرار دهد. در ادامه تعریف سوبیدی (Subedi) از انتقال یادگیری را ملاحظه می کنید:

انتقال یادگیری به فرایند بکارگیری دانش، مهارت‌ها و توانایی‌های یاد گرفته شده از برنامه‌های آموزشی در موقعیت‌های دنیای واقعی و حفظ آنها در طول زمان در محیط کار اشاره دارد(3).

اهمیت انتقال یادگیری

انتقال یادگیری، زیربنای کلیه آموزش‌ها است و از آن به عنوان “هدف نهایی آموزش” یاد می‌شود، با این حال، دستیابی به این هدف به عنوان “یکی از بزرگترین مشکلات آموزش” نیز شناخته می‌شود(4). چون انتقال موفقیت‌آمیز یادگیری از یک فعالیت به فعالیت دیگر از اهمیت علمی و عملی در محیط‌های آموزشی و سازمانی برخوردار است، بنابراین محققان حوزه‌های مختلف از جمله روانشناسی، فلسفه، آموزش بزرگسالان و آموزش حرفه‌ای علاقه دیرینه‌ای به این موضوع نشان داده‌اند(5).

به عقیده کرکپاتریک، اگر کارآموزان آنچه را که آموخته‌اند به کار نبرند، حتی اگر یادگیری نیز رخ داده باشد، این برنامه عملاً شکست خورده است(6). لیبرمن (Leberman) و همکاران اظهار می‌کنند: در کلِ روانشناسی یادگیری، موضوعی مهم‌تر از انتقال یادگیری وجود ندارد. عملاً تمام برنامه‌های آموزش و تربیتی بر این فرض بنیادین بنا شده است که انسان توانایی انتقال آنچه آموخته است را از یک وضعیت به وضعیت دیگر داشته باشد. هیچ بحثی در آموزش جدا از انتقال وجود ندارد(7).

مداخلات آموزشی فقط موقعی ارزشمند هستند که دانش و مهارت‌های آموخته شده در محیط یادگیری به محیط کار انتقال یابند. اگر یادگیری هرگز به شکلی مورد استفاده قرار نگیرد که عملکرد را بهبود ببخشد، پس ما با ضایعات یادگیری (Learning Scrap) روبرو می‌شویم که اتلاف وقت و منابع است. ضایعات یادگیری هزینه بالایی دارند: هزینه‌های مستقیم برای طراحان آموزشی، مدرسان، یادگیرندگان، متریال و مواردی از این دست(8).

انتقال، مهم و حساس است، زیرا بدون آن همه یادگیری‌ها، موقعیت- ویژه (Situation-Specific) خواهند بود. بنابراین، انتقال در قلب نظام تعلیم و تربیت قرار دارد(9).

در پست بعدی، انواع انتقال یادگیری را توضیح می‌دهیم.

منابع

1. Woodworth RS, Thorndike EL. The influence of improvement in one mental function upon the efficiency of other functions. Psychological Review. 1901;8(3):247-61.
2. APA Dictionary of Psychology. transfer of training [Available from: https://dictionary.apa.org/transfer-of-training.
3. Subedi BS. Emerging Trends of Research on Transfer of Learning. International education journal. 2004;5(4):591-9.
4. Cree VE, Macaulay C. Transfer of learning in professional and vocational education. London: Routledge; 2011.
5. Cormier SM, Hagman JD. Transfer of learning : contemporary research and applications. San Diego: Academic Press; 1987.
6. Kirkpatrick DL, Kirkpatrick JD. Transferring learning to behavior using the four levels to improve performance. San Francisco, CA: Berrett-Koehler Publishers; 2006.
7. Leberman S, McDonald L, Doyle S. The transfer of learning : participants’ perspectives of adult education and training. Burlington, VT: Ashgate; 2006.
8. Pollock RV, Jefferson AM, Wick CW, Wick C. The six disciplines of breakthrough learning. Hoboken, NJ,: Wiley Online Library; 2015.
9. Schunk DH. Learning Theories: An Educational Perspective. Upper Saddle River NJ: Pearson Education; 2012.