مقالات سلب اعتبار شده به چه معناست؟
میلیونها محقق در سراسر جهان بطور صادقانه تلاشها و دست رنجهای علمی خود را در قالب مقاله در مجلات مختلف منتشر میکنند. ولی محققانی هم هستند که به درستکاری علمی (Academic Integrity) پای بند نیستند و مرتکب بد رفتاریهای علمی (Scientific Misconducts) میشوند. جعل (Fabrication) و دستکاری (Falsification) دادهها و سرقت علمی (plagiarism) سه مصداق بارز سوء رفتار علمی هستند.
وقتی چنین اتفاقی می افتد، شرافت علمی لکهدار میشود و نیاز است جامعه علمی با آن نویسندگان برخورد متناسب کند. بازپسگیری یا سلب اعتبار مقالات (Retraction) یکی از پیامدهای بد رفتاریهای پژوهشی است. اگر برای سردبیر یا ناشر مجله مسجل شود که مقالهای اصول اخلاقی را رعایت نکرده است، آن را باز پس میگیرد و تحت یک اطلاعیه یا اعلان (Retraction Notice) به آگاهی عموم خوانندگان مجله و جامعه علمی میرساند.
البته بازپسگیری مقالات فقط در نتیجه بد رفتاریهای پژوهشی عمدی نیست. اگر نویسندهای بصورت سهوی نیز مرتب خطاهای علمی مثل خطا در تحلیل دادهها شود و آن خطا قابل ملاحظه باشد، در این صورت نیز آن مقاله بازپسگرفته میشود. به این عمل خطاهای صادقانه و غیر عمدی (Honest Error) نیز گفته میشود. بنابراین باید بین عمدی و غیرعمدی بودن خطاها تمایز قائل شد.
مقالات سلب اعتبار شده باید شناسایی شوند و از آنها به عنوان شواهد نباید استفاده کرد و همچنین نباید به آنها استناد کرد. اما جالب است بدانید که پژوهشگران همچنان در شناسایی این دسته از مقالات مشکلاتی دارند و همچنین بطور مثبت از مقالات سلب اعتبار شده در نوشته هایشان استفاده می کنند (استناد می دهند).
پیدا کردن مقالات سلب اعتبار شده در PubMed
کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NLM) از سال 1984 بر اهمیت شناسایی این دسته از مقالات پی برد و اصطلاح کنترل شده Retracted Publication را به سرعنوان های موضوعی پزشکی (MeSh) اضافه کرد. علاوه بر آن همانطوری که در بالا اشاره کردیم اگر سردبیر یا ناشر مجله، مقاله ای را سلب اعتبار کنند، باید در قالب یک اطلاعیه یا اعلان بازپس گیری (Retraction Notice) به اطلاع خوانندگان مجله برسانند. اعلان باز پس گیری با اصطلاح کنترل شده Retraction of Publication مشخص می شوند.
بنابراین با استفاده از این دو اصطلاح مش یا بهتر است بگوییم نوع انتشار (Publication Type) می توانیم مقالات سلب اعتبار شده در PubMed و نیز دلایل سلب اعتبار را بازیابی کنیم. در فیلم زیر بصورت عملی آموزش داده ام که چگونه مقالات سلب اعتبار شده را در PubMed پیدا کنید.
همچنین توصیه می کنم به مقاله ای که من و همکارم تحت عنوان “چرا مقالات زیست پزشکی ایرانیان بازپسگرفته میشوند؟” منتشر کردیم، مراجعه کنید. هدف اصلی این مطالعه بررسی مقالات بازپسگرفته شده زیست پزشکی نویسندگان ایرانی در پایگاه اطلاعاتی مدلاین/پابمد بود.
دانلود فیلم با حجم 40.8 مگابایت