اصول یادگیری چندرسانه‌ ای

یادگیری چندرسانه‌ ای چیست؟

طبق تعریف وقتی برای طراحی یک محتوای آموزشی بطور همزمان از متن و تصویر (به مفهوم عام آن از جمله فیلم، گرافیک، عکس، انیمیشن و …) استفاده کنیم، در اصطلاح به آن چندرسانه ای (Multimedia) گفته می شود. بنابراین یادگیری چندرسانه ای (Mutimedia Learning) اشاره دارد به یادگیری از متن و تصاویر. فرض زیر بنایی یادگیری چندرسانه ای این است که افراد از آموزش و محتواهایی بهتر یاد می گیرند و درک می کنند که همزمان بصورت متن و تصویر (یعنی چندرسانه ای) ارائه شوند. ولی وقتی همان محتوا فقط در قالب متن و کلمات ارائه شود، میزان یادگیری در مقایسه با حالت قبلی کاهش پیدا می کند.

اصول یادگیری چندرسانه ای

اما آیا ترکیب هر نوع متن و تصویر باعث افزایش یادگیری فراگیران می شود؟ جواب منفی است. پروفسور ریچارد مایر (Richard E. Mayer ) استاد روانشناسی تربیتی در دانشگاه کالیفرنیای آمریکا با چند دهه پژوهش در حوزه یادگیری مالتی مدیا به این نتیجه رسیده است که برای اینکه یادگیری ارتقا پیدا کند، باید اصول خاصی را در طراحی محتواهای چندرسانه ای رعایت کنیم. عدم توجه به این اصول باعث می شود آن میزان یادگیری و درک و فهم که از محتواهای مالتی مدیا انتظار داریم، برآورده نشود.

ویرایش اول کتاب Multimedia Learning  اثر مایر در سال 2001 منتشر شد و در آن کتاب 7 اصل به عنوان اصول طراحی چندرسانه ای ارائه و تبیین شد. این اصول از 45 پژوهش تجربی که خود مایر و همکارانش انجام داده بودند، استخراج شده بود. ویرایش دوم این کتاب در سال 2009 منتشر شد و تعدا اصول به 12 مورد افرایش یافت و تحقیقات تجربی هم به 93 مورد رسید. اما ویرایش سوم و در حال حاضر آخر این کتاب در سال 2021 توسط انتشارات آکسفورد منتشر شد. مایر در این ویرایش تعداد اصول طراحی چندرسانه ای را به 15 مورد رساند و تعداد تحقیقات تجربی هم به 209 مورد رسید.

بنابراین در حال حاضر 15 اصل برای طراحی چندرسانه ای در درسترس است. اما این اصول فقط از مطالعات تجربی حاصل نشده است، بلکه یک مبنای تئوریکی بسیار قوی هم دارد که آن نظریه بار شناختی (Cognitive Load Theory) است. یکی از اهداف این جلسه هم شرح و بسط این نظریه بسیار کاربری در طراحی های آموزشی است.

اهداف این جلسه

هدف اصلی این جلسه، شرح 15 اصل یادگیری چندرسانه ای ریجارد مایر است. اما قبل از آن نیاز است که نگاه و رویکرد نظریه شناختی به یادگیری و حافظه توضیح داده شود (نظریه شناختی یادگیری چند رسانه‌ای) و همچنین نظریه بار شناختی به عنوان نظریه زیربنایی یادگیری چندرسانه ای هم شرح و بسط داده شود. برای هر اصل ابتدا معنی و مفهوم آن شرح داده می شود و سپس مثال های مناسب، ارائه می شوند تا کاربرد عملی استفاده از این اصول را بصورت عملی مشاهده کنید. منبع اصلی این وبینار، ویرایش سوم کتاب Multimedia Learning است که در سال 2021 توسط انتشارات آکسفورد منتشر شده است.

این جلسه برای چه کسانی مناسب است؟

مدرسان (اساتید، معلمان، مدرسان دوره های آزاد و …)

طراحان آموزشی

دانشجویان رشته های مرتبط با آموزش از جمله آموزش پزشکی، آموزش پرستاری، آموزش هوشبری، رشته های علوم تربیتی و …

و سایر علاقمندان به حوزه آموزش و یادگیری